PSIKOLOJI
Lisans TYYÇ: 6. Düzey QF-EHEA: 1. Düzey EQF-LLL: 6. Düzey

Ders Genel Tanıtım Bilgileri

Ders Kodu: PSI709
Ders İsmi: Travma Psikolojisi
Ders Yarıyılı: 8. Yarıyıl / Bahar
Ders Kredileri:
Teorik Pratik Kredi AKTS
3 0 3 3
Öğretim Dili: TR
Ders Koşulu: Yok
Dersin Türü: Alan İçi Seçmeli
Dersin Düzeyi:
Lisans TYYÇ:6. Düzey QF-EHEA:1. Düzey EQF-LLL:6. Düzey
Dersi Veren(ler): Öğr.Gör. Aylin İpek Timur

Dersin Amaç ve İçeriği

Dersin Amacı: Dersi alan öğrencilerin travma kavramı ve travma ile ilişkili bozuklukları ayrıntılı şekilde tanımaları, travmaya duyarlı bir klinisyen olmanın temel bilgi ve becerilerini kazandırmaktır.
Dersin Hedefi: Travma psikolojisi dersi kapsamında öğrencilerin; travma kavramını, türlerini, travmatik tepkileri tanımaları, travmanın tarihsel gelişimini bilmeleri, travmanın genetik - biyolojik-kültürel boyutlarını, farklı ekollere ait travma ve travma sonrası stres bozukluğu (TSSB) kuramlarını bilmeleri, Travma ve İlişkili Bozuklukları kavramaları, ayırıcı ve eş tanılarını bilmeleri, bilişsel modelini, ikincil travma ve travma sonrası büyüme kavramlarını tanımaları, travma ve yakın ilişkilere etkilerini bilmeleri, travmaya duyarlı psikolojik destek konusunda teorik bilgi sahibi olmaları ve travma - travmayla ilişkili tüm bozuklukların tedavisinde kullanılan farklı ekollerden terapi yöntemlerini tanımaları hedeflenmektedir
Dersin Veriliş Şekli: Yüz yüze

Öğrenme Kazanımları

Bilgi (Kuramsal ve/veya olgusal bilgi olarak tanımlanmıştır.)
  1) Travma kavramının anlamı, kapsamı ve işlevini açıklar. Travmatik olayların sınıf ve türlerini listeler. Travmatik olayların psikolojik etkilerini analiz eder. Travmatik olay sonrası görülen psikolojik belirtileri açıklar. Travmatik olay sonrası çocuk ve ergenlerde görülen belirtileri açıklar. Travmatik belirtilerde bireysel farkları karşılaştırır.
  2) Travma kavramının tarihsel gelişimini hatırlar. Travma tarihi “Histeri Çağı” olay ve önemli kişilerini açıklar. Travma tarihi “I. Dünya Savaşı Dönemi” olay ve önemli gelişmelerini açıklar. Travma tarihi “Cinsellik Nervozu Dönemi” olay ve önemli gelişmelerini açıklar. Travma kavramının tarihten bu güne çalışılması önünde duran engelleri eleştirir.
  3) Travmanın biyolojik alt yapısı ve travmanın yarattığı biyolojik değişimleri açıklar. Travmanın beyinde yarattığı değişimleri açıklar. Travmanın endokrin sistem üzerindeki etkilerini açıklar. Travma ve kültürle ilişkileri örneklendirir. Travma tedavisinde kültürün önemini hatırlar. Travmayla baş etmede kültürel etmenleri listeler ve kavramları açıklar.
  4) Travma ile ilgili psikoanlitik kuramları açıklar. Travmayı psikoanalitik kuramlar çerçevesinde analiz eder. Psikanalitik Kuram ve travma ilişkisini açıklar. Kendilik Psikolojisi ve travma ilişkisini açıklar. Nesne İlişkileri Kuramı ve travma ilişkisini açıklar. Bağlanma kuramları ve travma ilişkisini açıklar. Stres Tepki Kuramı ve travma ilişkisini açıklar.
  5) Travma ve ilişkili davranışçı kuramları açıklar Klasik koşullanma ve edimsel koşullanma ile travmayı açıklar. İki Yapılı Öğrenme Kuramı ile travma tedavisi ilişkisini tasarlar.
  6) Travma ile ilişkili bilişsel kuramları listeler. Travmayı bilişsel kurama göre açıklar. Hiyerarşik Bilişsel Eylem Modelini açıklar. Duyusal İşlemleme Modelini açıklar. Bilişsel Model’i açıklar. Travma tedavisinde bilişsel model kullanımını tasarlar.
  7) Travmayı açıklayan Feminist Kuramları listeler. Feminist kuramların travma çalışmalarına katkılarını listeler. Feminist kuram ve diğer kuramların kesişen ve farklılaşan yönlerini karşılaştırır. Feminist yaklaşım ve travma çalışmalarının odağını açıklar. Feminist yaklaşıma göre tedavileri kullanır.
  8) Travma ve Tetikleyici (Stresör) İle İlişkili Bozuklukları listeler. Travma ve Tetikleyici (Stresör) İle İlişkili Bozukluklar’ın DSM-5 tanı kriterlerini listeler. Tepkisel Bağlanma Bozukluğunun tanı kriterleri ve klinik görünümünü açıklar. Sınırsız Toplumsal Katılım Bozukluğunun tanı kriterleri ve klinik görünümünü açıklar. Uyum Bozukluklarının tanı kriterleri ve klinik görünümünü açıklar. Akut Stres Bozukluklarının tanı kriterleri ve klinik görünümünü açıklar. Travma Sonrası Stres Bozukluğunun tanı kriterleri ve klinik görünümünü açıklar.
  9) Tepkisel Bağlanma Bozukluğunda eş tanı ve ayırıcı tanıları karşılaştırır. Sınırsız Toplumsal Katılım Bozukluğunda eş tanı ve ayırıcı tanıları karşılaştırır. Uyum Bozukluklarında eş tanı ve ayırıcı tanıları karşılaştırır. Akut Stres Bozukluklarında eş tanı ve ayırıcı tanıları karşılaştırır. Travma Sonrası Stres Bozukluğunda eş tanı ve ayırıcı tanıları karşılaştırır.
  10) İkincil Travmatik Stres kavramını açıklar. Birincil ve ikincil travmatizasyon kavramlarını karşılaştırır. İkincil travmatik stres belirtilerini listeler İkincil travmatik stresin kimlerde görüldüğünü örneklendirir. İkincil travmatik stres ve TSSB farklarını listeler.
  11) Eşduyum yorgunluğu kavramını açıklar. Tükenmişlik kavramını açıklar. Eşduyum yorgunluğu ve tükenmişlik kavramları arasındaki farkları karşılaştırır. Duygusal bulaşma kavramını açıklar. Duygusal uzaklık kavramını açıklar. Eşduyum doyumu kavramını açıklar. Eşduyum yorgunluğu ve tükenmişlikte risk faktörleri ve koruyucu etmenleri listeler.
  12) Travma sonrası büyüme kavramını açıklar. Travma – Travma Sonrası Stres Bozukluğu – Travma Sonrası Büyüme kavramları arasındaki ilişkileri karşılaştırır. Travma sonrası büyümede belirleyici etmenleri listeler. Travma sonrası büyüme kavramını farklı kuramlar ile açıklar. Travma sonrası büyüme ve iyileşme ilişkisini açıklar.
Beceriler (Bilişsel ve/veya uygulama becerileri olarak tanımlanmıştır.)
  1) Travma Vakasında Clark’ın bilişsel formülasyonunu çizer. Travma vakasında Clark ve Ehlers’in bilişsel formülasyonunu çizer. Travma vakasından vaka formülasyonu tasarlar. Vaka formülasyonunu tedavide nasıl kullanacağını analiz eder.
  2) Travma Sonrası Stres Bozukluğunda vaka tedavi planını listeler. Kaygı ile baş etme yöntemlerini listeler. Bilişsel yöntemleri listeler. Davranışçı yöntemleri listeler. Tedavi başlangıç, süreç ve sonlanma aşamalarını açıklar. Tedavide nüks önleme yöntemlerini açıklar. Tedavide karşılaşılacak zorlukları açıklar. Kayıp kavramını açıklar ve türlerini listeler. Yas kavramını açıklar ve türlerini listeler. Yas tepkilerini listeler. Yas kuramlarını açıklar. Travma ve yas ilişkisini açıklar.
Yetkinlikler (Bağımsız çalışabilme, sorumluluk alabilme, öğrenme, alana özgü, iletişim ve sosyal yetkinlikler olarak tanımlanmıştır.)

Ders Akış Planı

Hafta Konu
Ön Hazırlık Pekiştirme
1) Travma Kavramı ve Belirtileri
2) Travma Kavramının Tarihi
3) Travmanın Genetik Biyolojik Kültürel Temelleri
4) Travmayla İlişkili Kuramlar I
5) Travmayla İlişkili Kuramlar II
6) Travmayla İlişkili Kuramlar III
7) Travmayla İlişkili Kuramlar IV
8) Travma ve İlişkili Bozukluklar
9) Travma Sonrası Stres Bozukluğunda Tanı
10) İkincil Travmatik Stres Kavramı
11) Eşduyum Yorgunluğu ve Koruyucu Faktörler Travma Sonrası Büyüme Kavramı
12) SSB’de Vaka Formülasyonu
13) TSSB’de Tedavi Planı
14) Travmatik Yas ve Ölüm
Diğer Kaynaklar: 1. Herbet, C. (2020) Travma Sonrası Psikolojik Tepkileri Anlamak. Psikonet Yayınları, İstanbul.
2. Öner, S. (2020) Travma Sonrası Stres Bozukluğu Kuramsal ve Uygulamaya Yönelik Yaklaşımlar. Nobel Yayınları, Ankara.
3. Baker, E., Aksöz Efe, İ., Doğan, T. (2021). Travma Psikolojisi. Nobel Akademi Yayınları, Ankara.
4. Öztürk, E. (2017) Travma ve Dissosiyasyon. Nobel Tıp Kitabevleri, İstanbul.
5. Herman, J. (2020). Travma ve İyileşme. Literatür Yayınları, İstanbul.
6. Nakazawa, D.J. (2021). Kesintiye Uğrayan Çocukluk. Diyojen Yayınları, İstanbul.
7. Akcanbaş, M. (2010). Afet ve Kurban Psikolojisi. Akut Yayınları, İstanbul.
8. Kolk, B. A. (2019). Beden Kayıt Tutar. Nobel Yaşam Yayınları, Ankara.
9. Miller, A. (2019). Beden Asla Yalan Söylemez. OkuyanUs Yayınları, İstanbul.
10. Markham, U. (1998). Çocukluk Travmaları. Alfa Yayınları, İstanbul

Ders - Program Öğrenme Kazanım İlişkisi

Etkisi Yok 1 En Düşük 2 Orta 3 En Yüksek
       
Ders Öğrenme Kazanımları

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

Program Kazanımları
1) Psikolojinin tüm alt alanlarıyla (Klinik Psikoloji, Gelişim Psikolojisi, Endüstri-Örgüt Psikolojisi, Sağlık Psikolojisi, Adli Psikoloji, Öğrenme Psikolojisi, Sosyal Psikoloji, Nöropsikoloji, Spor Psikolojisi vb.) ilgili kavramları özümser.
2) Psikoloji kuramlarını ve insan davranışlarını kuramsal temellere dayanarak açıklar.
3) İnsan ve hayvana özgü bilişsel süreçlerin sinir sistemindeki alt yapılarını açıklar.
4) Bilimsel ilkeler çerçevesinde bağımsız araştırmalar yapar.
5) Psikolojinin bir bilim dalı olarak ortaya çıkışını, gelişimini, alt alanlara ayrışma sürecini tarihsel bir perspektif içinde inceler.
6) Psikolojik değerlendirmenin temel ilkelerini uygular.
7) Çalışma yaşamında var olan insanın bilişsel, duygusal ve davranışsal özelliklerini kavrar.
8) İlgilendiği konularla ilgili problemler için bilimsel araştırmalar yürütür.
9) İnsan insana iletişim sürecinin temelini oluşturan grup dinamiklerini ve tekniklerini uygular.
10) Çağdaş bilgi-işlem ve mesleki cihazları öğrenir.
11) Toplum içindeki insan davranışlarını hem olağan hem olağanüstü durumlarda değerlendirir.
12) Psikoloji biliminin temel etik, ilke, değer ve kurallarını davranışa dönüştürür.

Ders Öğretme, Öğrenme Yöntemleri

Soru-Cevap
Vaka Problemi Çözdürme/ Drama-Rol/ Vaka Yönetimi
Laboratuvar
Sayısal Problem Çözme
Alan çalışması
Grup Çalışması / Ödevi
Bireysel Ödev
WEB Tabanlı Öğrenme
Staj
Yerinde Uygulama
Proje Hazırlama
Rapor Yazma
Seminer
Süpervizyon
Sosyal Faaliyet
Mesleki Faaliyet
Mesleki Gezi
Uygulama (Modelleme, Tasarım, Maket, Simülasyon, Deney vs.)
Okuma
Tez Hazırlama
Arazi Çalışması
Öğrenci Kulüp ve Konseyi Faaliyetleri
Diğer
Logbook
Röportaj ve sözlü görüşme
Araştırma
Film izleme
Kaynakça oluşturma
Sözlü, yazılı ve görsel bilgi üretme
Fotoğraf çekimi
Eskiz çizimi
Harita üzerinde işaretleme
Harita okuma
Doku örneği alma
Malzeme arşivi oluşturma
Kendi fikrini ve çalışmalarını sunma ve sergileme

Değerlendirmeye Sistemi

Yarıyıl İçi Çalışmaları Aktivite Sayısı Katkı Payı
Devam % 0
Laboratuar % 0
Uygulama % 0
Uygulama Sınavı % 0
Küçük Sınavlar % 0
Ödev % 0
Sunum % 0
Projeler % 0
Derse Özgü Staj % 0
Alan Çalışması % 0
Makale Kritik % 0
Makale Yazma % 0
Modül Grup Çalışması % 0
Beyin Fırtınası % 0
Rol Oynama + Dramatize Etme % 0
Sınıf Dışı Ders Çalışma % 0
Ön Çalışma, Pekiştirme % 0
Uygulama Tekrarı vb. % 0
Ödevler (okuma, yazma, film izleme vs.) % 0
Proje Hazırlama + Sunma % 0
Rapor Hazırlama + Sunma % 0
Sunum / Seminer Hazırlama + Sunma % 0
Sözlü Sınav 1 % 40
Ara Sınavlar 1 % 0
Final 1 % 60
Rapor Teslimi % 0
Bütünleme % 0
Kanaat Notu % 0
Kurul-Committee % 0
Yazma Ödev Dosyası % 0
Portfolyo % 0
Take-Home Sınav % 0
Seyir Defteri % 0
Tartışma % 0
Katılım % 0
Toplam % 100
YARIYIL İÇİ ÇALIŞMALARININ BAŞARI NOTU KATKISI % 40
YARIYIL SONU ÇALIŞMALARININ BAŞARI NOTUNA KATKISI % 60
Toplam % 100

İş Yükü ve AKTS Kredisi Hesaplaması

Aktiviteler Aktivite Sayısı İş Yükü
Ders Süresi 15 45
Laboratuvar
Uygulama
Uygulama Sınavı
Derse Özgü Staj
Alan Çalışması
Sınıf Dışı Ders Çalışması
Makale Kritik
Makale Yazma
Modül Grup Çalışması
Beyin Fırtınası
Rol Oynama + Dramatize Etme
Sınıf Dışı Ders Çalışma (Ön Çalışma, Pekiştirme, Uygulama Tekrarı Vb.)
Ödevler (okuma, yazma, film izleme vs.)
Proje Hazırlama + Sunma
Rapor Hazırlama + Sunma
Sunum / Seminer Hazırlama + Sunma
Sözlü Sınav
Ara Sınavlara Hazırlanma 15 15
ARA SINAV (Vize) 1 1
Genel Sınava Hazırlanma 7 21
GENEL SINAV (Final) 1 1
Katılım
Tartışma
Portfolyo
Take-Home Sınav
Seyir Defteri 14 14
Toplam İş Yükü 97
AKTS (30 saat = 1 AKTS ) 3